FSMVÜ’de Yatay Geçişe Tam veya Kısmi Burs İmkanı
Üniversitemizin ön lisans ve lisans programlarına yatay geçiş yapmak isteyen öğrencinin daha önceki ön lisans/lisans programına kayıt olduğu yıldaki merkezi yerleştirme puanı, üniversitemizde geçiş yapmak istediği ön lisans/lisans programının aynı yıldaki tam veya kısmi burslu programının taban puanına eşit veya yüksek olması durumunda öğrenci, Üniversitemizde geçiş yapmak istediği önlisans/lisans programının ilgili yılındaki ÖSYS puanının karşılık gelen tam veya kısmi burslu programa ilgili burs oranıyla yerleştirilir.
Yatay Geçiş Nedir?
Üniversitenin herhangi bir bölümünde eğitim gören öğrencinin, eğitimine başka bir üniversitenin aynı bölümüne veya başka bir üniversitenin farklı bölümüne geçiş yapmasını sağlayan sistemdir.
Yatay geçiş, öğrencinin not ortalaması dikkate alındığında önlisansların 2. ve 3. yarıyılında, lisans programlarının 3. ve 5. yarıyılında yapılır.
Eğitimini normal süreler içerisinde sürdüren öğrenci ÖSYM puanıyla tüm sınıflara yatay geçiş yapabilir.
Yatay Geçiş Hangi Yöntemlerle Yapılır?
Üniversite dışı yatay geçişler not ortalaması ile geçiş ve merkezi yerleştirme puanı ile geçiş olmak üzere 2 farklı şekilde yapılabilmektedir.
Detaylı bilgilendirme aşağıda bulunan akordeon basamaklarının içeriğinde yer almaktadır.
Yatay Geçiş Takvimi
11.01.2021-03.02.2021 |
Yatay Geçiş Başvuruları |
15.02.2021 |
Yatay Geçiş Başvuru Sonuçlarının Açıklanması |
17.02.2021-19.02.2021 |
Kazanan Adayların Kesin Kayıtları (Asıl Listede Yer Alan Adaylar) |
22.02.2021 |
Yedek Listede Yer Alan Adayların Kesin Kayıtları (Adaylar Aranarak Bilgilendirilecektir) |
Kurumlararası ve Kurum İçi Yatay Geçiş Başvuruları 11.01.2021-03.02.2021 tarihleri arasında web sayfası üzerinden online olarak yapılabilir.
*Zamanında yapılmayan veya eksik belge ile yapılan başvurular değerlendirmeye alınmayacaktır.
Online Başvuru için tıklayınız.
Önemli Bilgi: Yatay geçiş başvuru işlemleriyle ilgili tarafınıza yapılacak olan bilgilendirmeler, sisteme kayıt olurken girilen mail adresi üzerinden yapılacaktır. Başvuru yapan öğrencilerin mail adreslerini kontrol etmeleri gerekmektedir.
Başvuru sürecindeki sorularınızı yataygecis@fsm.edu.tr adresinden bizlere iletebilirsiniz.
Merkezi Yerleştirme Puanı İle (Ek Madde-1 Kapsamında) Kurum içi ve Kurumlararası Yatay Geçiş Koşulları
Öğrencinin kayıt olduğu yıldaki merkezi yerleştirme puanı (ÖSYM), yatay geçiş yapmak istediği programın taban puanına eşit veya yüksek olması halinde, başarı durumuna bakılmaksızın hazırlık sınıfı ve ara sınıflara (önlisans 1., 2. sınıf, lisans 1.,2.,3.,4. sınıf) yatay geçiş başvurusu yapabilir.
Başvuru yapacak olan adayların daha önce Merkezi Yerleştirme Puanıyla yatay geçiş yapmamış olması gerekmektedir.
Yurdumuzda ve KKTC’deki Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda yer alan yükseköğretim kurumlarına kayıt yaptırmış adaylar yatay geçiş başvurusu yapabilirler. Yurt dışındaki diğer yükseköğretim kurumlarına kayıt yaptırmış adaylar başvuru yapamazlar,
Eğitim dili %100 Türkçe olan bir programdan, eğitim dili %30 İngilizce olan bir programa Merkezi Yerleştirme Puanıyla yatay geçiş başvurusunda bulunarak kayıt hakkı kazanmış adaylar 17 Şubat 2021 tarihinde yapılacak olan düzey belirleme sınavından başarısız olmaları durumunda zorunlu hazırlık sınıfı eğitimi alacaklardır.
- Yatay Geçiş Uygulama Esasları için tıklayınız.
- Üniversitemiz programlarına ait Taban-Tavan Puanları için tıklayınız.
- Yatay Geçiş Kontenjanları için tıklayınız.
- Online Başvuru için tıklayınız.
Ağırlıklı Genel Not Ortalaması İle Kurumlar arası Yatay Geçiş Koşulları
Önlisans programları için geçerlidir
- Kurumlar arası yatay geçiş için öğrencinin, kayıtlı olduğu programda bitirmiş olduğu dönemlere ait tüm dersleri başarmış olması ve genel not ortalamasının 100 üzerinden en az 60 veya 4 üzerinden en az 2.29 olması şarttır.
- Önlisans diploma programlarının ilk yarıyılı ile son yarıyılına yatay geçiş yapılamaz.
- Yukarıdaki başarı şartını sağlayamayan ancak merkezi yerleştirme puanı geçiş yapmak istediği diploma programının taban puanına eşit veya yüksek olan adaylar yatay geçiş başvurusu yapabilirler.
- İkinci öğretimden sadece ikinci öğretim diploma programlarına yatay geçiş yapılabilir. Ancak, ikinci öğretim diploma programlarından başarı bakımından bulunduğu sınıfın ilk yüzde onuna girerek bir üst sınıfa geçen öğrenciler birinci öğretim diploma programlarına kontenjan dâhilinde yatay geçiş yapabilirler.
- Açık veya uzaktan öğretimden diğer açık veya uzaktan öğretim diploma programlarına yatay geçiş yapılabilir. Açık veya uzaktan öğretimden örgün öğretim programlarına geçiş yapılabilmesi için, öğrencinin öğrenim görmekte olduğu programdaki genel not ortalamasının 100 üzerinden en az 80 olması veya kayıt olduğu yıldaki merkezi yerleştirme puanının, geçmek istediği diploma programının o yılki taban puanına eşit veya yüksek olması gerekir.
- Kayıt dondurmuş olmak, yatay geçiş hakkından yararlanmak için engel teşkil etmez.
- Öğrenci sadece bir birimin bir diploma programına yatay geçiş için başvurabilir.
- Kurumlar arası yatay geçişler ancak aynı düzeydeki eşdeğer diploma programları arasında yapılabilir.
- Disiplin cezası almış olan öğrenci yatay geçiş başvurusu yapamaz.
- Yatay geçiş işlemleri “Yükseköğretim Kurumlarında Önlisans ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş, Çift Anadal, Yan Dal ile Kurumlar Arası Kredi Transferi Yapılması Esaslarına İlişkin Yönetmelik ” hükümleri çerçevesinde yapılır.
İlgili YÖK mevzuatı için tıklayınız.
Ağırlıklı Genel Not Ortalaması İle Kurumlar arası Yatay Geçiş Kontenjanları için tıklayınız.
Online Başvuru için tıklayınız.
Ağırlıklı Genel Not Ortalaması İle Kurum İçi Yatay Geçiş Koşulları
Önlisans programları için geçerlidir
- Kurum içi yatay geçiş için öğrencinin, kayıtlı olduğu programda bitirmiş olduğu dönemlerde almış olduğu tüm dersleri başarmış olması ve genel not ortalamasının 100 üzerinden en az 60 veya 4 üzerinden en az 2.29 olması şarttır.
- Önlisans diploma programlarının ilk yarıyılı ile son yarıyılına yatay geçiş yapılamaz.
- Öğrenci aynı birimin sadece bir diploma programına yatay geçiş için başvurabilir.
- Kurum içi yatay geçişler ancak aynı düzeydeki eşdeğer diploma programları arasında yapılabilir.
- Başarı şartını sağlayamayan ancak merkezi yerleştirme puanı geçiş yapmak istediği diploma programının taban puanına eşit veya yüksek olan adaylar yatay geçiş başvurusu yapabilir.
- İkinci öğretim diploma programına geçiş yapan öğrenciler ikinci öğretim ücreti öderler.
- İkinci öğretimden sadece ikinci öğretim diploma programlarına yatay geçiş yapılabilir. Ancak, ikinci öğretim diploma programlarından başarı bakımından bulunduğu sınıfın ilk yüzde onuna girerek bir üst sınıfa geçen öğrenciler birinci öğretim diploma programlarına kontenjan dâhilinde yatay geçiş yapabilirler.
- Bir öğrenci, Üniversite içi yatay geçişten sadece bir kez yararlanabilir.
- Öğrencinin yatay geçiş başvurusu yapabilmesi için disiplin cezası almamış olması gerekir.
- Kayıt dondurmuş olmak, yatay geçiş hakkından yararlanmak için engel teşkil etmez.
Ağırlıklı Genel Not Ortalaması İle Kurum İçi Yatay Geçiş Kontenjanı için tıklayınız.
Online başvuru için tıklayınız.
Başvuru Evrakları
- ÖSYM Sonuç Belgesi
- Son bir ay içerisinde alınmış onaylı Öğrenci Belgesi ve Transkript Belgesi
- Disiplin Durumu Belgesi
- Hazırlık Başarı Belgesi (Hazırlık eğitimi alan öğrenciler için geçerlidir.)
- Onaylı Ders İçerikleri
- Vesikalık Fotoğraf
- Kayıt donduran adaylar için kayıt dondurma işlemi yaptıkları süreyi belirten evrak.
- Merkezi Yerleştirme puanı ile yatay geçiş yapacak adaylar için kayıtlı olduğu üniversiteden Ek Madde - 1 kapsamında daha önce farklı bir üniversiteye yatay geçiş yapmadığına dair belge (Belgeyi, sistem üzerinde yer alan Belgeler (Documents) "Diğer Belgeler" kısmına yükleyiniz).
- Kayıtlı olduğu üniversite tarafından yatay geçiş yapmasına engel bir durum olmadığına dair belge (kayıt sırasında teslim edilecektir).
-
Belirtilen evrakların online başvuru sistemine eklenmesinde fotoğraf kabul edilmemektedir. Tüm belgelerin sisteme taranarak, jpeg ya da pdf formatında yüklenmesi gerekmektedir.
Başvuru sırasında ıslak imzalı evrak alınmamaktadır. Yatay geçiş ile üniversitemize kayıt hakkı kazanan adayların, başvuruda istenilen evrakların asıllarını (Islak imzalı) kayıt sırasında teslim etmeleri gerekmektedir.
Kurum İçi Yatay Geçiş Başvurusu İçin Gerekli Belgeler
- ÖSYM sonuç belgesi (YGS ve Yerleştirme Puanları Dâhil)
- Transkript belgesi,
- Disiplin durumu belgesi
Başarı Sıralaması Koşulu
Hukuk Fakültesi Başarı Sıralaması Şartı: Yükseköğretim Kurulu tarafından 2015 yılı itibariyle Hukuk Fakültesine “başarı sırasına göre bir sınırlama” getirilmiştir. Bu sıralamaya göre; söz konusu bölüme ilgili puan türünde en düşük yüzellibininci (150.000) sırada olan, 2018 yılı girişli öğrenciler için ise en düşük yüzdoksanbininci (190.000),2020 yılı girişli öğrenciler için yüzyirmibeşbininci (125.000) sırada olan adaylar yatay geçiş başvurusunda bulunabileceklerdir.
Mühendislik Fakültesi Başarı Sıralaması Şartı: Yükseköğretim Kurulu tarafından 2016 yılı itibariyle Mühendislik Fakültesine “başarı sırasına göre bir sınırlama” getirilmiştir. Bu sıralamaya göre; Mühendislik bölümlerine ilgili puan türünde başarı sırası en düşük ikiyüzkırkbininci (240.000) sırada olan, 2018 yılı girişli öğrenciler için ise en düşük üçyüzbininci (300.000) sırada olan adaylar yatay geçiş başvurusunda bulunabileceklerdir.
Mimarlık Fakültesi Başarı Sıralaması Şartı: Yükseköğretim Kurulu tarafından 2016 yılı itibariyle Mimarlık bölümüne “başarı sırasına göre bir sınırlama” getirilmiştir. Bu sıralamaya göre; söz konusu bölüme ilgili puan türünde başarı sırası en düşük ikiyüzbininci (200.000) sırada olan, 2018 yılı girişli öğrenciler için ise en düşük ikiyüzellibininci (250.000) sırada olan adaylar yatay geçiş başvurusunda bulunabileceklerdir. (Belirtilen başarı sınırlaması İç Mimarlık bölümünü kapsamamaktadır.)
Eğitim Fakültesi Başarı Sıralaması Şartı: Yükseköğretim Kurulu tarafından 2017 yılı itibariyle Öğretmenlik programlarına “başarı sırasına göre bir sınırlama” getirilmiştir. Bu sıralamaya göre; söz konusu programlara başarı sırası en düşük ikiyüzkırkbininci (240.000) sırada olan, 2018 yılı girişli öğrenciler için ise en düşük üçyüzbininci (300.000) sırada olan adaylar yatay geçiş başvurusunda bulunabileceklerdir. (Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık programı dâhildir.)
Dil Yeterliliği Koşulu
İngilizce Hazırlık Programı
Üniversitemizde eğitim dili %30 İngilizce olan programlarda hazırlık eğitimi zorunlu olup; eğitim dili Türkçe olan programlarda ise hazırlık eğitimi isteğe bağlıdır.
Eğitim Dili %30 İngilizce olan Lisans Programları:
· Mimarlık Lisans Programı
· İç Mimarlık Lisans Programı
· İnşaat Mühendisliği Lisans Programı
· Biyomedikal Mühendisliği Lisans Programı
· Bilgisayar Mühendisliği Lisans Programı
· Elektrik-Elektronik Mühendisliği Lisans Programı
· Psikoloji Lisans Programı
Zorunlu İngilizce Hazırlık Programı’ndan Muafiyet
Eğitim dili %30 İngilizce olan programlara yeni kayıt yaptıran öğrenciler, kayıt döneminde süreleri 2 yılı geçmemiş olmak şartıyla aşağıdaki sınav sonuçlarını Yabancı Diller Bölüm Başkanlığı’na ibraz etmeleri durumunda İngilizce hazırlık programından muaf olarak lisans programlarına başlayabilirler.
· FSMEPT (Fatih Sultan Mehmet English Proficiency Test): 65
· PTE Academic : 55/90
· TOEFL IBT : 78/120
· YDS : 65/100
. YÖKDİL :65/100
· CPE : C
· CAE: C
Daha önce Türkiye’deki bir üniversitede ya da YÖK denkliği bulunan uluslararası bir üniversitede İngilizce hazırlık eğitimini başarıyla tamamlamış ve İngilizce yeterlik sınavından geçer not almış olan öğrenciler, üzerinden iki yıl geçmemesi koşuluyla başarılı olduklarını belgelendirerek Yabancı Diller Bölüm Başkanlığı’na başvuru yapmaları durumunda İngilizce hazırlık programından muaf tutulurlar.*
*Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yabancı Diller Bölümü, farklı bir üniversiteden alınmış İngilizce yeterlik sertifikası ya da denkliği olan dış sınav sonucunun ibraz edilmesi durumunda, sonuçların güvenirliği ve eşdeğerliği hususunda araştırma yapabilir, ilgili kurum ve kuruluşlarla iletişimde bulunabilir. İbraz edilen sonucun, güvenirlik ve eşdeğerlik şartlarını karşılamaması halinde öğrencinin muafiyet başvurusu kabul edilmeyebilir.
*Dış yeterlik sertifikaları ile zorunlu İngilizce Hazırlık Programı’ndan muaf olmak isteyen öğrencilerin, 17 Şubat 2021 tarihine kadar yeterlik belgeleri ile birlikte Yabancı Diller Bölüm Başkanlığı’na başvurmaları gerekmektedir.
Düzey Belirleme Sınavı & FSMEPT
Öğrenciler, akademik yıl başında düzenlenen Düzey Belirleme Sınavı’na tabi tutulurlar. Bu sınavdan 65’ın altında puan alan öğrenciler hazırlık programında seviyelerine uygun sınıflara yerleştirilirler. Düzey Belirleme Sınavı’ndan 65 ve üstü puan alan öğrenciler, FSMEPT’e girme hakkı kazanırlar. FSMEPT’ten başarılı olan öğrenciler hazırlık programından muaf olarak doğrudan lisans programlarına başlayabilirler.
FSMEPT; okuma, yazma, dinleme ve konuşma kısımlarından oluşmakta olup açık-uçlu sorular içermektedir ve orta-üstü (B2) düzeydedir.
Güz dönemi sonunda ya da bahar dönemi sonunda FSMEPT’e girebilmek için öğrencilerin en az orta düzeyi (B1) başarıyla tamamlamaları gerekmektedir. Bu bağlamda, Düzey Belirleme Sınavı’ndan aldığı puan ile Başlangıç Üstü (A2) veya Orta (B1) düzeyde programa başlayan öğrenciler, yeterlik sınavlarına girebilme hususunda daha avantajlıdırlar.
FSMEPT ve Düzey Belirleme Sınavı örnekleri Yabancı Diller Bölümü internet sitesinden (http://prep.fsm.edu.tr ) incelenebilir.
2020-2021 Akademik Yılı Düzey Belirleme Sınavı ve FSMEPT Tarihleri:
Düzey Belirleme Sınavı: 17 şubat 2021
Kur Sistemi
İngilizce Hazırlık Programı 4 kurdan (Başlangıç, Başlangıç Üstü, Orta, Orta Üstü) oluşmaktadır. Her kur 7-9 hafta sürer. Her kurda haftada 20-30 saat arası ders verilir. Temel İngilizce dersi dilin dört temel becerisi olan okuma, yazma, dinleme ve konuşmaya ve aynı zamanda dilbilgisi ve kelime bilgisine odaklanır.
Bir kurun not ortalamasını, öğrencilerin girdiği sınavların yüzdesi ve öğretim görevlilerinin değerlendirmeleri belirler. Kur ölçme ve değerlendirmesinde; ara sınav, portfolyolar, projeler, dijital platformlar, kur bitirme sınavı ve öğretim görevlisi değerlendirmesi etkilidir. Öğrencilerin her kuru başarıyla tamamlayabilmeleri için kur değerlendirme ortalamasının en az 65 puan olması gerekir. Bir kurdan başarısız olan bir öğrenci başarısız olduğu kuru tekrar eder.
Hazırlık programında derslere devam zorunludur. Öğrenciler, mazeretli ya da mazeretsiz, kur bazında derslerin %85’ine devam etmek zorundadır. Kur içi devam şartını yerine getirmeyen bir öğrenci, kur bitirme sınavına giremez ve aynı kuru tekrar eder.
Eğitim Dili Türkçe olan bir programdan %30 İngilizce dilinde eğitim veren bir programa Ağırlıklı Genel Not Ortalaması ile başvuran adaylar 17 şubat 2021 tarihinde yapılacak olan Düzey Belirleme Sınavı'ndan başarısız olmaları durumunda kayıt hakkı elde edemeyeceklerdir.
Yine eğitim dili Türkçe olan bir programdan, %30 İngilizce eğitim veren bir programa Ek Madde-1 kapsamında başvurarak kayıt hakkı kazanan adaylar 17 Şubat 2021 tarihinde yapılacak olan Düzey Belirleme Sınavı ve daha sonra yapılacak olan FSMEPT Sınavı'ndan başarısız olmaları durumunda zorunlu Hazırlık Eğitimi alacaklardır.
NOT: Bu durumdaki öğrencilerin yeterlik (FSMEPT) sınavına girmeye hak kazanmaları için Düzey Belirleme Sınavı'ndan başarılı olmaları ( 65 ve üzeri not almaları) gerekmektedir..
Arapça Hazırlık Birimi Programından Muafiyet
Arapça Hazırlık Programı
Üniversitemiz İslami İlimler Fakültesi %100 Arapça öğrenim veren bir bölüm olup, hazırlık sınıfı zorunludur.
Hazırlık Sınıfını Yılsonunda 100 üzerinden en az 70 başarı notu ile bitiren öğrenci, “başarılı” kabul edilir ve akademik yılbaşında lisans öğrenimine başlar.
Eğitim Dili Arapça olan Lisans Programları:
· Temel İslam Bilimleri Lisans Programı (%100 Arapça)
Arapça Öğretmenliği Lisans Programı (%30 Arapça)
Arapça Hazırlık Sınıfından Muafiyet
Akademik yılın başında düzenlenen AYS’den (Arapça Yeterlik Sınavı) başarılı olan öğrenciler, zorunlu Arapça Hazırlık Programından muaf tutulurlar. Sınav yazılı ve sözlü olarak iki kısımdan oluşur. Her iki sınavdan da Temel İslam Bilimleri bölümü öğrencileri 100 üzerinden en az 70 puan alarak başarılı olmakta iken Arapça Öğretmenliği bölümü öğrencileri ise 100 üzerinden en az 65 puan alarak başarılı olmaktadır. Yeterlik Sınavını geçen öğrenciler, hazırlık sınıfından muaf tutulur ve lisans öğrenimlerine başlarlar.
Kayıt döneminde süreleri 2 yılı geçmemiş olmak şartıyla, YDS veya YÖKDİL Arapça sınavlarının birinden, 85 ve üzeri puana sahip %100 Arapça programlarına kayıtlı öğrenciler ile 80 ve üzeri puana sahip %30 Arapça programlarına kayıtlı öğrenciler, sınav sonuç belgelerini ilgili dilekçe ile akademik takvimde belirtilen tarihlerde Bölüm sekreterliğine ibraz etmeleri durumunda Arapça Hazırlık Programından muaf tutulurlar.
Arapça Hazırlık Sınıfı Seviye Tespit Sınavı
Öğrencilerin Hazırlık Sınıfı’nda hangi seviyeden öğrenim göreceğini belirlemek amacıyla her akademik yılbaşında yapılan sınav sonucunda öğrencilerin dil bilme seviyeleri belirlenir.
Sınav sonuçlarına göre Sınav Komisyonu Başkanlığı tarafından Hazırlık Sınıfı’nda;
- Başlangıç Öncesi (Temhidi),
- Başlangıç (Mübtedi),
- Orta (Mütevassit)
- İleri (Mütekaddim)
Seviyelerine göre eğitim göreceklerdir.
2020-2021 Akademik Yılı için;
Düzey Belirleme Sınavı 17 Şubat 2021
Arapça Hazırlık Programı Öğretim Süresi
Arapça Hazırlık Programı 4 kurdur. Program iki yarıyıl, her yarıyıl en az 14 haftadan oluşur ve haftalık ders saati en az 20 saattir.
*Arapça Hazırlık Sınıfı derslerine %85 devam zorunluluğu vardır.
Arapça Hazırlık Sınıfı Yıl Sonu Başarı Notu Değerlendirmesi
Arapça hazırlık başarı notu, bahar yarıyılı sonunda yapılan AYS’den (Arapça Yeterlik Sınavı) başarılı olan öğrencilerin aldıkları puandır.
Öğrenime Başlanılacak Sınıfın Belirlenmesi
Yatay geçiş yapan öğrencinin öğrenimine üniversitemizde kaçıncı sınıftan başlayacağı, kayıtlı olduğu yükseköğretim kurumundan aldığı derslerin muafiyet işlemi sonucunda kesinleşir. Fakülte/Meslek Yüksekokulu ilgili yönetim kurulları tarafından yapılan değerlendirme ile muafiyet verilen dersler belirlenmektedir.
Yatay Geçiş Bursları
Merkezi Yerleştirme Puanıyla veya Kurumlar arası/kurum içi yatay geçişi ile kayıt hakkı kazanan adayların ilgili puan türünde sahip olduğu puanı, başvuru yaptığı programın ilgili yılında oluşan bursluluk diliminden herhangi birine yeterli gelmesi halinde, ilgili burs diliminden faydalanır.
Kazanılan burslar normal öğrenim süresince (diğer üniversitede okuduğu dönemler göz önünde bulundurularak) geçerlidir.
İsteğe bağlı olarak hazırlık sınıfı eğitimi almak isteyen öğrenciler, ÖSYM giriş bursu ve diğer burslardan yararlanamaz.
Ücretlendirme
Üniversitemiz programlarına yatay geçişi kabul edilen adayların ücretlendirme işlemleri 2020-2021 eğitim öğretim yılında belirlenen program ücreti üzerinden hesaplanmaktadır.
Üniversitemiz programlarına ait ücretler için tıklayınız.