Yeni Koronavirüs (COVID-19) nedir?
Yeni Koronavirüs solunum yolu enfeksiyonu yapan bir virüstür. İlk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür. Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine yayılmıştır.
Yeni Koronavirüs nasıl bulaşır?
Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.
Yeni Koronavirüs belirtileri nelerdir?
En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Şiddetli vakalarda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği gelişebilmektedir. Kuluçka (inkübasyon) süresi, virüs vücuda girdikten sonra belirtilerin ve hastalığın ortaya çıkması için geçen süredir. Hastalık, 2-14 gün süren bir kuluçka süresinden sonra aniden başlayan yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı ile kendini gösterir.
Hastalıktan kimler daha fazla etkilenir?
Elde edilen veriler doğrultusunda ileri yaş ve eşlik eden hastalığı (astım, diyabet, kalp hastalığı gibi) olanlarda virüsün ağır hastalık oluşturma riski daha yüksektir.
Korunmak için neler yapılmalıdır?
Akut solunum yolu enfeksiyonlarının bulaşma riskini azaltmaya yönelik öneriler Yeni Koronavirüs enfeksiyonu için de geçerlidir.
- Öksürme veya hapşırma sırasında ağız ve burun tek kullanımlık mendille kapatılmalı, mendil yoksa dirseğin iç kısmı kullanılmalıdır.
- Tokalaşma ve sarılmadan kaçınılmalıdır.
- Olabildiğince kalabalık ortamlardan uzak durulmalıdır.
- Kirli ellerle ağız, burun ve gözlere dokunulmamalıdır.
- El hijyenine önem verilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol içerikli el antiseptiği kullanılmalıdır.
- Derslikler ve iş yerleri başta olmak üzere kapalı alanlar sık sık havalandırılmalıdır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli ve sağlıklı beslenilmelidir.
- Gıdalar tüketilmeden önce iyice yıkanmalıdır.
Belirtiler varsa neler yapılmalıdır?
- Öksürük ve ateş varsa, nefes almakta zorlanılıyorsa cerrahi maske cerrahi maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
- Enfeksiyon görülen ülkelerin birinden gelindiyse cerrahi maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
- Evde izolasyon önerilen bir kişiyle aynı odada bulunulduğu durumlarda mutlaka maske kullanılmalıdır.
Yeni Koronavirüs tanısı nasıl konur?
Yeni Koronavirüs’ü tespit edebilmek için gerekli olan moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü laboratuvarlarında çalışılmaktadır.
Önlemek veya tedavi etmek için bir ilaç var mıdır?
Halen hastalığa özel bilinen bir tedavi yoktur. Hastanın genel durumuna göre gerekli destekleyici tedavi uygulanmaktadır.
Aşısı var mıdır?
Yeni Koronavirüs için geliştirilmiş bir aşı henüz bulunmamaktadır. Fakat aşı geliştirme çalışmaları ve tedaviye yönelik çalışmalar devam etmektedir.
Riskli ülkeler nerelerdir?
Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan Bilim Kurulu Çalışmasında hastalığın yoğun olarak görüldüğü ülkeleri ve seyahat önerilerini takip edebilirsiniz.
Yurt dışına gitmeyi planlayanlar neler yapmalıdır?
Riskli bölgelerden birine gidilmesi planlanıyorsa ilk olarak erteleme seçeneğin düşünülmesi yerinde bir karar olacaktır. Seyahatin yapılması durumunda ise akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Coronavirüs (COVID-19) için de geçerlidir.
- El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptikleri kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
- Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
- Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır. (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı)
- Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmelidir.
- Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kâğıt mendil ile örtülmeli, kâğıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık ve yerlere girilmemelidir.
- Çiğ tüketilen yiyecekler yerine pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
- Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.
Ülkelere ait seyahat sağlığı ve yasakları hakkında bilgi almak için www.seyahatsagligi.gov.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.
Aşağıdaki linklerde yer alan web sitelerinde güncel ve doğru bilgilere ulaşabilirsiniz.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği
Yükseköğretim Kurulu Koronavirüs Hakkında Alınacak Tedbirlere İlişkin Öneriler
