11 Ekim 2017
Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nurdan Şafak’ın kaleme aldığı “Hayırsever Bir Osmanlı Valide Sultanı: Hatice Turhan Sultan ve Vakfiyesi” adlı kitap, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları tarafından geçen mayısta yayımlandı.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nin kurucu mazbut vakıflarından biri olan Hatice Turhan Sultan Vakfı’nın bânisi, Sultan IV. Mehmed’in annesi Hatice Turhan Sultan’ın hayır işlerini odağa aldığı kitabıyla Nurdan Şafak, vakıf medeniyetimize de mercek tutuyor. Kitabın önsözünde vakıf üniversitesi çatısı altında, kurucu vakıflardan birinin hikâyesini yayına hazırlamanın vefa borcu olduğundan söz eden Şafak, aynı zamanda büyük bir heyecan duyduğunu da söylüyor.
Kitap üç bölümden oluşuyor. İlk bölümde Hatice Turhan Sultan’ın hayatı, valide sultanlığı, eserleri; ardından vakıf kuran kadınlar, Hatice Turhan Sultan’ın vakfiyesi ve vakıfları hakkında bilgi veriliyor. İkinci bölüm, vakfiye metninin transkripsiyonuna ayrılmış, son bölümde ise vakfiyenin orijinal metni yer alıyor.
Hatice Turhan Sultan
Hatice Turhan Sultan, Sultan İbrahim’in baş hasekisi ve IV. Mehmed’in annesidir. Rus asıllı olduğu rivayet edilen Sultan’ın asıl ismi bilinmiyor, kendisine Hz. Muhammed’in ilk eşi Hz. Hatice’nin ismi veriliyor. Sultan İbrahim’in soyundan ilk erkeği dünyaya getirmesiyle baş haseki unvanını kazanıyor. O sıralarda Osmanlı hanedanının neslinin tehlikede oluşu nedeniyle bu doğum, sarayda coşkuyla karşılanıyor. Sultan İbrahim’in tahttan indirilip yerine oğlu IV. Mehmed’in 7 yaşında tahta çıkmasıyla Valide Sultan oluyor.
En büyük vakfiyesi Eminönü’ndeki Yeni Valide Külliyesi olan Hatice Turhan Sultan, Çanakkale’de yaptırdığı iki kale, Ramazan ayında kurdurduğu yardım vakfı, Kurân-ı Kerim okunması için kurdurduğu vakıflar ve Haremeyn’de vakfettikleri ile Osmanlı kadının hayırseverliğine önemli bir örnek oluyor.